ادبیات اسرای جنگی انسانی‌ترین گونه ادبیات جنگ است/ وجود 10 میلیون نامه اسرای جنگ

مرتضی سرهنگی در ابتدای این نشست با بیان اینکه نوشتن بعد از جنگ در همه جای دنیا یک سنت است، گفت: وقتی خطوط نبرد آرام می‌شود، لوله توپ‌ها و تانک‌ها سرد می‌شود، سربازها از سنگرها بیرون می‌آیند و به شهرهایشان بازمی‌گردند و اسرای جنگی بین کشورهای متخاصم مبادله می‌شوند، سربازها قلم و کاغذ به دست می‌گیرند و می‌نویسند که چه دیدند و چه برسرشان آمده است.

خاطرات اسرا گدازه‌های آتشفشانی است که نمی‌توان جلوی آن را گرفت

وی ادامه داد: کسی نمی‌تواند جلوی این ادبیات را بگیرد، همانطور که نمی‌تواند جلوی گدازه‌های آتشفشان را بگیرد. این حس مانند گدازه از حلقوم یک سرباز جنگی بیرون می‌آید و به سینه کاغذ می‌ریزد. من تا دیروز فکر می‌کردم شش میلیون نامه بین اسرای ایرانی و خانواده‌های آنها رد و بدل شده اما دیروز با گفته افسر نگهدارنده اسرای عراقی متوجه شدم که 10 میلیون نامه بین اسرای جنگی ایران و خانواده‌هایشان رد و بدل شده است.

ادبیات اسرای جنگی انسانی‌ترین گونه ادبیات جنگ است/ وجود 10 میلیون نامه اسرای جنگ

سرهنگی با بیان اینکه ادبیات اسرای جنگ در همه جای دنیا انسانی‌ترین گونه ادبیات جنگ است، افزود: این ادبیات از زندگی انسانی حکایت دارد که در جایی نگهداری می‌شود که هیچ چیز مورد دلخواه او نیست و حتی علیه اوست. آدم‌های امروز می‌خاهند بدانند که افرادی مانند آنها در جنگ چطور دوام آوردند. بیشترین ترجمه‌ها از ادبیات جنگ نیز متعلق به ادبیات اسارت‌گاهی است.

خاطرات اسرای جنگ می‌تواند قیمت تمام شده جنگ را بیان کند/ قیمت تمام شده جنگ هنوز برای ما معلوم نشده

سرهنگی با اشاره به کتاب "همه سیزده‌سالگی‌ام" گفت: خانم جعفریان و مهدی طحانیان برای نوشتن این کتاب زحمت بسیار کشیدند. من از نزدیک شاهد ساعت‌ها زحمت این دو عزیز بودم و خوشحالم که این کتاب منتشر شده است. آنچه در این کتاب است و دیگر کتاب‌ها به خصوص کتاب خاطرات اسرای جنگی می‌تواند قیمت تمام شده جنگ را به ما بدهد. برای ما هنوز قیمت تمام شده جنگ در نیامده است برای همین است که با ما اینطور رفتار می‌کنند. امروز هیچ کس به رئیس بانکی که پس گرفتن حقوق چند صد میلیونی‌اش ما را تهدید به شکایت از بانک جهانی می‌کند، نگفته غلط می‌کنی. چرا؟ چون قیمت تمام شده جنگ و امنیت امروز را نمی‌دانند و گرنه مقابل او می‌ایستادند. چراغ بالای سر ما از همین قیمت است. کسانی که از ادبیات اردوگاهی شناخته و معرفی می‌شوند، این قیمت‌ها را برای مردم در می‌آورند و به مردم می‌گویند که این کشور به چه قیمتی برای آنها تمام شده است. دستمان نیست که قیمت تمام شده چقدر بوده است. یکی از ارمغان‌های ادبیات اردوگاهی نشان دادن همین قیمت است.

هزینه یک دقیقه ایستادگی رزمندگان ما 18 سال سلول انفرادی شد؛ این قیمت تمام شده جنگ ماست

سرهنگی با بیان اینکه خاطرات اسارت بخش عمده‌ای از قیمت جنگ را برای ما در می‌آورد، افزود: خاطرم هست خلبان لشگری تعریف می‌کرد که او را از سلول انفرادی به خانه‌ای در سطح شهر بغداد بردند و همه امکانات از یخچال و رادیو گرفته تا سیگار و... در اختیار او می‌گذارند. در خانه روبرو هم خانه‌ای بود که چند دختر در آن زندگی می‌کردند. شهید لشگری می‌گفت مسئولی داشتم که نامش ابوفرح بود. او به من گفت که صدام می‌خواهد که شما یک دقیقه به تلویزیون بیایید و بگویید که من 17 سپتامبر اسیر شدم و بگو که ما ایرانی‌ها متجاوز به خاک عراق بودیم و آن وقت هرجای دنیا که خواستی برو و همه سفارتخانه‌های ما در دنیا هم آمادگی پذیرایی تو را دارند. این توضیح را بدهم که روز رسمی شروع جنگ 22 است. عراقی‌ها معتقدند که روز 17 سپتامبر است چون در آن روز شهید لشگری را زدند و اسیر کردند. شهید لشگری می‌گفت که من به ابوفرح گفتم اگر نیرویی از شما چنین بگوید، شما به این نیرو چه می‌گویید؟ ابوفرح گفت که ما به او خائن می‌گوییم‌. شهید لشگری گفت پس چرا می‌خواهی من خائن معرفی شوم؟ نتیجه قبول نکردن برای یک دقیقه حرف زدن در تلویزیون تبدیل شد به 18 سال اسارت در عراق.

نامه اسرای جنگ از محکمات جنگ است

مدیر دفتر ادبیات پایداری با اشاره به راه‌اندازی «دفتر اسیران جنگ ایران و عراق» گفت: این دفتر در حوزه هنری شکل گرفته است که در حال حاضر یک نصفه اتاق دارد. دوست داریم چراغ خاموش در آنجا کار کنیم و بیشتر از آنکه حرف بزنیم، عمل کنیم. انشاالله از این دفتر کارهای بزرگی تهیه خواهد شد. اگر یک روز هم از زندگی‌ام باقی مانده باشد، پرچم این دفتر را بالا می‌برم. تاکنون 12 هزار نامه از اسرای جنگ جمع‌آوری کرده‌ایم. این نامه‌ها از محکمات زمان جنگ است. هیچ‌کس هم صاحب آنها نیست. باید خیلی زودتر به فکر جمع‌آوری این نامه‌ها می‌افتادیم. همانطور که گفتم ما 10 میلیون نامه از اسرای ایرانی در جنگ داریم که به لحاظ محتوایی شگفت‌آورند و هر چه بخواهیم می‌توانیم در آنها پیدا کنیم.

دو وجه مهم و بارز کتاب «همه سیزده سالگی‌ام»

سرهنگی در ادامه به تفاوت کتاب «همه سیزده سالگی‌ام» با دیگر کتاب‌هایی که در حوزه ادبیات اسارتگاهی نوشته شده اشاره کرد و یاداور شد: این اثر از دو وجه قابل ملاحظه است؛ نخست راوی، شخصیت او و انبوه حوادثی که این نوجوان 13 ساله در آن سن کم با آن روبروست. هم جنگ این راوی جالب است و هم دوره اسارت و نحوه برخورد عراقی‌ها با او. دیگر، نویسنده کتاب است. خانم جعفریان برای این کتاب زحمت بسیار کشید. تمام جملات کتاب حساب‌شده کنار هم قرار گرفته است. هم راوی و هم نویسنده خیلی برای این کتاب زحمت کشیده‌اند. شاهد بودم که تا دیروقت با هم صحبت می‌کردند. به نظرم کتاب «همه سیزده سالگی‌ام» می‌تواند از نظر آموزشی هم مفید باشد و کسانی که می‌خواهند در این حوزه کار انجام دهند، می‌توانند برای شیوه نگارش و تدوین به این اثر مراجعه کنند.

مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت با اشاره به تأثیر شخصیت راوی و کتاب‌های مشابه «همه سیزده سالگی‌ام» بر شخصیت و هویت‌سازی نوجوانان امروز گفت: این کتاب می‌تواند پلی میان نوجوانان امروز با راوی برقرار کند.

پایان پیام