دلاورمردی که نامش وحشت به جان انگلیسی‌ها انداخت
به گزارش نویدشاهد، دوازدهم شهریور سالگرد شهادت فرمانده رشید و استعمارستیز، رئیس علی دلواری و روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس است. در جریان جنگ جهانی اول پس از تصرف سواحل بوشهر، توسط قوای اشغالگر انگلیس، رئیس علی دلواری با شجاعت وصف ناپذیر به مقابله با متجاوزان پرداخت و شکست سنگینی بر آنان وارد کرد. به همین مناسبت، با نگاهی تحلیلی به این موضوع پرداخته‌ایم.
تسلط دریایی انگلستان در جنگ جهانی اول
تسلط دریایی انگلستان در جنگ جهانی اول یکی از عوامل کلیدی برای پیروزی این کشور بود. نیروی دریایی انگلستان به عنوان بزرگترین نیروی دریایی جهان، توانست با استفاده از استراتژی‌های خاص و نیروی بسیار قوی خود، برتری را در مناطق دریایی مختلف جهان حفظ کند. انگلستان سال‌ها در خلیج فارس و حاشیه ایران به صورت ویژه مدیریت سیاسی را به دست داشت و هند تحت تسلط آنها بود، ایران و عراق نیز تحت فشار لندن به شدت متأثر و منکوب سیاست‌های انگلستان بودند.
جریانات روشنفکری و سیاسی ایران از زمان «مظفرالدین‌شاه» و «محمدعلی شاه» و «احمدشاه» دارای یک رخوت و مشروطه‌خواهی دچار بحران شده بود. ضد مشروطه‌ها در تهران مجلس را به توپ بستند و از سوی دیگر، بسیاری از اندیشمندان و روشنفکران ایران در اندیشه تحقق مدرنیزم به سبک غرب در ایران بودند. آن روزها برخی افراد که ادعا می‌کردند دارای اندیشه‌های روشن هستند، زیر بیرق سفارت‌خانه‌های روس و انگلیس «نشست» برگزار می‌کردند. سیستم دفاعی کشور دچار گسست و عدم توان مقابله با تهاجم‌های ساده نظامی در مرزها بود.
این اتقافات باعث شد تا انگلستان با این نگاه که از می‌تواند از دروازه بوشهر بر مرکز ایران امتیاز بگیرد، حمله خود را آغاز کند در این شرایط استان بوشهر و دلیرمردان این شهر به سرداری «رئیسعلی دلواری» و بزرگان حوزه روحانیت حکم به وجوب دفاع از کشور دادند.
رئیسعلی دلواری در کشاکش جنگ جهانی اول
رئیسعلی دلواری در کشاکش جنگ جهانی اول و در حمله انگلیسی‌ها به بوشهر، رشادت بسیاری از خود نشان داد. ماجرا از این قرار بود که در سال 1914 میلادی همزمان با آغاز جنگ جهانی اول قوای روس با نقض بی‌طرفی ایران از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، را در معرض هجوم قراردادند و کشتی‌های جنگی آنها در مقابل بوشهر لنگر انداختند و نیروهای اشغالگر به‌تدریج قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند.
یک روز پس از اشغال بوشهر، 14 نفر از ساکنان آن علیه اشغال‌گران اعتراض کردند اما چون اهل نبرد مسلحانه نبودند دستگیر و به هندوستان تبعید شدند. به‌دنبال کسب تکلیف رئیسعلی از علما، حکم جهاد علمای نجف از جمله «میرزای دوم» از سوی «شیخ محمدحسین برازجانی» به انضمام حکم خود شیخ به وی ابلاغ شد؛ پس از آن «رئیسعلی» به همراه دوستش «خالو حسین بردخونی دشتی» در اوایل ماه مبارک رمضان سال 1333 قمری در عمارت حاج سید محمدرضا کازرونی، پس از مذاکراتی آمادگی خود را برای دفاع از بوشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای انگلیسی اعلام کردند.
«غلامرضا قلی‌پور» هنرمند برجسته شاهد و ایثارگر، مقاومت لشکری و کشوری که در سمپوزیوم هنری با عنوان «دلدار دلوار» که از یکشنبه، 11 شهریور 1402 به مدت یک هفته از سوی «دفتر حمایت و نظارت بر تولید آثار فرهنگی و هنری بنیاد شهید و امورایثارگران» برگزار شد؛ حضور داشت، حماسه این سردار بزرگ تنگستان را یک قیام خودجوش، مستقل و برخاسته از بطن مردم می‌داند و اظهار می‌کند: حماسه رئیس علی دلواری در آغاز جنگ جهانی اول و زمانی که آلمان‌ها برای مبارزه با انگلیسی‌ها 2 گروه را وارد افغانستان و بوشهر کردند، شکل گرفت. رئیس علی دلواری برگ زرینی در تاریخ مقاومت دلیرمردان ایران برای مبارزه با استعمار است، او سردار بزرگ نهضت مقاومت جنوب ایران در مقابل استعمار انگلیس نماد مقاومت، استعمارستیز و ولایت‌مداری برای همیشه در تاریخ پایدار و ماندگار است.
مقابله و ایستادگی غیورمردان استان بوشهر در مقابل استعمار و استکبار جهانی
استان بوشهر تاریخی پرافتخار و بزرگ در مقابله و ایستادگی در مقابل بیگانگان، استعمار و استکبار جهانی دارد که قیام جنوب یکی از مفاخر این استان محسوب میشود.
در سال 1294 پس از اشغال بوشهر به دست انگلیسی‌ها، رئیسعلی دلواری سردار بزرگ جنوب به مقابله با آنها پرداخت و نیروهای انگلیسی که رئیسعلی و مجاهدان دشتی و تنگستان را دشمن اصلی خود می‌دانستند، قصد تصرف دلوار را کردند.
انگلیسی‌ها تلاش‌های زیادی کردند تا او را با پول بخرند و مبلغ 40 هزار پوند به او پیشنهاد دادند. اما علی‌رغم همه این تلاش‌ها رئیسعلی، بدون توجه به اینگونه پیشنهادها، در نامه‌ها و تلگراف‌های متعدد به «تهران»، «شیراز»، «بوشهر»، «کربلا» و «نجف» به دولتمردان سیاسی و مجتهدین مبارز، نارضایتی خود را از حضور نیروهای انگلیسی در منطقه اعلام می‌کرد و مکررا از این عالمان یعنی «آیت الله سید عبدالحسین لاری»، «سید عبدالله مجتهدی بلادی بوشهری» و «آیت الله شیخ محمدحسین برازجانی» برای جهاد و قیام علیه قوای انگلیس کسب تکلیف می‌کرد که سرانجام مرحوم «شیخ محمدحسین برازجانی»، صورتی از حکم جهاد را که مراجع شیعه از نجف اشرف ارسال کرده بودند به ضمیمه حکم خود مبنی بر وجوب جهاد با کفار انگلیسی و جلوگیری از رخنه آنها به بنادر جنوب، لزوم همکاری خوانین این مناطق و بسیج مردم مسلمان برای رفتن به میدان جنگ را صادر می‌کند.
«مجید فرهانی» کارشناس ارشد نقاشی که در این سمپوزیوم هنری شرکت کرده، تصریح می‌کند: کشورهای استعماری بن‌مایه هستی خود و ثروتشان را از کشورهایی که مستعمره آنان هستند به دست می‌آورند. به همین دلیل با استفاده از برنامه‌های از پیش تعیین شده می‌کوشند تا از منابع آن کشورها استفاده کنند. زمان جنگ جهانی اول که انگلستان تمرکز خود را روی بوشهر و استفاده از منابع آنجا گذاشته بود، غیورمردانی ماند رئیسعلی دلواری مقابل این استعمار ایستادگی کردند تا مانع تصرف کشورهای بیگانه به خاک سرزمینشان باشند.
تجاوز انگلیسی‌ها با چهار کشتی به بندر دلوار
متجاوزان انگلیسی با چهار کشتی «دالهوزی»، «پیراموس»، «لاورنس» و «جونز» و«گردان پیاده نظام 96» به بندر دلوار حمله کردند اما پس از نبردی سه روزه با 330 کشته از دلاوران تنگستانی شکست خوردند.
سرانجام رئیسعلی دلواری که با یاران خود با تدارک حمله‌ای سنگین قصد شبیخون به بوشهر و تهاجم علیه انگلیسی‌ها را داشت در منطقه تنگک صفر در حومه بوشهر با خدعه و نیرنگ انگلیسی‌ها از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در سال 1294 در 34 سالگی به شهادت رسید.
با وجود اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، به دلیل منافعی که کشورهای اروپایی در ایران و عراق داشتند، این بی‌طرفی نقض و ایران نیز به این جنگ کشیده شد و ما بر اساس مستندات تاریخی می‌توانیم ادعا کنیم مبارزان جنوبی در مقابله با استعمار پیشگام بودند و یکی از افتخارات مبارزان تنگستان در تاریخ است.
«عباس برزگر جنگی» که در سمپوزیوم هنری «دلدار دلوار» حضورپرشوری داشت، به نقش و استعمارات انگلستان در طول تاریخ اشاره می‌کند و می‌گوید: مخالفتی که ایرانیان از حضور انگلستان در ایران داشتند را در حال حاضر هم حس می‌کنیم. انگلیسی‌ها پس از گذشت سالیان سال حتی از نام شخص رئیس علی دلواری ترس دارند. آنان دو قرن مقاومت مردان استعمارستیز بوشهر را در تاریخ ایران و جهان ثبت کرده‌اند. چراکه انگلیسی‌ها در این زمان از راه بوشهر، چندین‌بار به ایران لشکرکشی کردند که هر بار با دلاورمردی‌های مردان جنوب کشور، به ویژه رئیسعلی دلواری ناکام ماندند.
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی، دوازدهم شهریور سالروز شهادت قهرمان مبارزه با استعمار شهید رئیسعلی دلواری به نام روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است و به همین مناسبت دفتر حمایت و نظارت بر تولید آثار فرهنگی و هنری بنیاد شهید و امورایثارگران سمپوزیوم هنری در محل موزه شهدا برگزار کردند.
این مراسم به دور از شعارزدگی و در راستای مردمی‌سازی فرهنگ ایثار و شهادت برگزار شد. انجام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی برای ارتقای فرهنگ ایثار و شهادت از رسالت‌های نهادهای فرهنگی در جهت بالندگی نظام مقدس جمهوری اسلامی است. شماری از هنرمندان هنرهای تجسمی، تئاتر، نقاشی، خطاطی، مجسمه‌سازی و کاریکاتور با حضور در این مراسم آثار خود را برای مخاطبان به نمایش گذاشتند که مورد استقبال مردم قرار گرفت. بهره‌گیری از ایده‌هایی نوین و استفاده از ابزار هنر به تعمیق باورهای ضداستعماری در جامعه می‌انجامد.
