مستند «آبروی کوچه‌ها» زوایایی متفاوت از زندگی اجتماعی شهدا است

به گزارش نوید شاهد شهرستان‌های استان تهران، رضا محمدنیا تهیه‌کننده و کارگردان مستند «آبروی کوچه‌ها» گفت: مستند «آبروی کوچه‌ها» با محوریت روایت زندگی اجتماعی شهدا به تصویر کشیده شده است. این مستند در هر قسمت به سراغ خانواده، دوستان و همسایه‌های یکی از شهدای استان تهران می‌رود و روایت‌های شنیدنی و متفاوتی از زندگی آن شهید را برای مخاطبان بیان می‌کند. روایت قصه‌های واقعی هستند از آدم‌هایی که زمانی حضور داشتند و در بین همین مردم می‌زیستند.

وی افزود: مستند «آبروی کوچه‌ها» در ۲۶ قسمت ۲۵ دقیقه‌ای تهیه و تولید شده است. این مستند میراثی بود که در گذشته کلید زده شده بود و ما تلاش کردیم تا با بروزرسانی و ایجاد تحولاتی مستندی متفاوت و در عین حال درس‌آموز را به مخاطبان ارائه کنیم. اکنون تنها هشت قسمت دیگر از آن باقی مانده است.

محمدنیا درباره مستند «آبروی کوچه‌ها» اظهار کرد: مستند «آبروی کوچه‌ها» شهدای شهرستان‌های تهران از بُعد فعالیت‌های اجتماعی را از این قاب معرفی می‌کند؛ شهدایی مانند شهید انصاری که یک مدافع حرم اهل شهرری بود. او یکی از این الگو‌های برجسته از زاویه اجتماعی محسوب می‌شود. این شهید بزرگوار توجه ویژه‌ای به کودکان کار داشته و همین امر سبب شده بود تا دست به کاری ویژه بزند که در نوع خود قابل توجه است. او دو رستوران در منطقه شهر ری را در نظر گرفته و هزینه‌هایی برای ارائه غذا به کودکان کار در اختیار آنان قرار داده بود.

وی توجه به رویکرد اجتماعی شهدا را سوژه‌ای ناب و در عین حال ارزشمند دانست و افزود: فعالیت‌هایی که شهدای بزرگوار در طول حیات انجام داده بودند، بسیار مهم‌تر از زمان شهادت آنان بود. پس دنبال شهدایی از این دست رفتیم و در ابتدای مستند به صورت کوتاه در مورد اینکه شهید کی؟ کجا؟ و چگونه؟ شهید شدند، به صورت مختصر مورد بررسی قرار می‌دهیم و در ادامه مستند «آبروی کوچه‌ها» به شخصیت این شهدا و فعالیت‌های فرهنگی آنان اشاره دارد و این نکته که چقدر برای محله و افراد اطراف خود اهمیت قائل بودند.

این کارگردان ضرورت پرداخت به زوایای زندگی شهدا را مورد تاکید قرار داد و بیان کرد: هدف ما ایجاد زوایای تازه برای نگاه به جایگاه و شیوه زندگی شهدا بوده است. این زاویه قطعاً برای مخاطبان جذاب بوده و تازگی دارد، زیرا از زاویه‌ای متفاوت به معرفی یک الگو پرداخته و سبک مناسب و درستی از زندگی اجتماعی را مطرح می‌کند.

وی به ساختار مستند «آبروی کوچه‌ها» پرداخت و اظهار کرد: در اپیزود اول خانواده شهید و ویژگی‌های او مطرح می‌شود و در ایپزود دوم و سوم سراغ دوستان، همکاران و همسایه‌ها می‌رویم و آنان شهید را از دیدگاه خود مطرح می‌کنند. در مرحله چهارم نیز اهالی محله همراه با خانواده شهید دور هم جمع می‌شوند و در مراسمی خاص اقدام به گرامیداشت شهید کرده و با پلاک‌کوبی و امضای تمثال شهید در محله او، یاد این شهید را گرامی می‌دارند. همچنین تئاتری متناسب با زندگی آن شهید به اجرا درمی‌آید و اجرای گروه سرود هم بخش از برنامه است. همه این‌ها طی زمانی بسیار کوتاه بخش‌های مستند «آبروی کوچه‌ها» را تشکیل می‌دهد.

محمدنیا تاکید کرد: ما شهدایی از دفاع مقدس داریم که اولین مدیرعامل شهر اندیشه و شهریار محسوب می‌شود، اما کمتر به چنین افرادی پرداخته شده است. عموماً به کیفیت شجاعت و چگونگی شهادت آنان بیشتر پرداخته که البته آن‌ها هم مهم است، اما نگاه به روحیه اجتماعی شهید او را زاویه‌ای جدید مطرح می‌کند که در دستور کار این برنامه قرار گرفته است.

وی ویژگی خاص مستند «آبروی کوچه‌ها» را مورد بررسی قرار داد و افزود: ویژگی خاص مستند «آبروی کوچه‌ها» این است که نمایشنامه‌خوانی و مستند با یکدیگر ممزوج شده است. بدین ترتیب که بعد از هر اپیزود نمایشنامه‌ای در مورد برشی از زندگی شهید ارائه می‌شود و این روند ادامه می‌یابد. هر بار که وارد فرازی از زندگی شهید می‌شویم به جای نریشن و یا پلاتو نمایشنامه‌خوانی ترکیب شده با مستند در نظر گرفته می‌شود. در عین حال ریتم را که مهم و اساسی است، حفظ کردیم. نمایشنامه‌هایی که در این زمینه به کار گرفته می‌شود، در برخی موارد جنبه‌های طنز دارد.

محمدنیا تصریح کرد: در مستند «آبروی کوچه‌ها» نمایشنامه‌خوانی در زمان یک دقیقه و ۳۰ ثانیه لابه‌لای مستند در نظر گرفته شده و به اجرا در می‌آید. خانواده‌هایی که فیلم یا عکسی از شهدای خود ندارند و یا به دلیل گذشت زمان طولانی آثار چندانی از شهید خود ندارند، با کمک عنصر نقاشی بخش‌هایی از زندگی شهید آنان طراحی و در مستند ارائه می‌شود؛ بدین ترتیب کیفیت کار افزایش پیدا کرده و محتوا و نوآوری در آن لحاظ می‌شود.

تهیه‌کننده مستند «آبروی کوچه‌ها» درباره هر یک از قسمت‌های این مستند افزود: داستان و قصه حیات اجتماعی هر کدام از شهدا خواندنی و روایتی جذاب است. هر یک از آنان الگوی ارزشمند برای جامعه امروزی محسوب می‌شوند، اما باید به این موضوع توجه داشت که بسیاری از شهدا هستند که زوایای اخلاقی و اجتماعی آنان مطرح نشده است.

هنگامی که معرفی شهید از زبان اهالی محل صورت می‌گیرد، بعد دیگری از زندگی آن شهید مطرح می‌شود که حتی در برخی از موارد خانواده‌ها نیز از آن بی‌اطلاع هستند و همین نکته مستند «آبروی کوچه‌ها» را از سایر مستند‌هایی که به شهدا پرداخته است، مجزا می‌کند. «آبروی کوچه‌ها» جمعه شب ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه روی آنتن می‌رود و تنها هشت قسمت از آن باقی مانده است.

وی تاکید کرد: متاسفانه نسل جوان ما شناخت چندانی از شهدا ندارند و این امر سبب می‌شود که بخشی از زندگی و زاویه حیات آنان برای نسل جوان مطرح شود؛ بُعدی که در ساخت فرهنگ و کارکرد‌های ارزشمند اجتماعی اثری عمیق دارد و به عبارتی سبک زندگی درست را پیش روی خود قرار می‌دهد.

محمدنیا به یکی از قسمت‌های مستند «آبروی کوچه‌ها» اشاره و اظهار کرد: شهید سجاد عفتی که از شهدای مدافع حرم بود و از جمله ورزشکاران در رشته کشتی محسوب می‌شد، یک قهرمان برای کارآموزان و شاگردانش بود. دغدغه او آن دسته از شاگردانی بود که هزینه تامین شهریه خود را نداشتند و تلاش می‌کرد استعداد‌های آنان به دلیل محرومیت نابود نشود و آنان در مسیر توانمندی‌های ذاتی خود حرکت کنند. به نمایش گذاشتن نگاه و عقیده شهید سجاد عفتی این پیام را مخابره می‌کند که برای انجام کار‌های خوب و خیر حتماً نباید به ساخت مدرسه یا بیمارستان یا کار‌هایی از این قبیل پرداخت، بلکه تامین شهریه ورزشکارانی که شاگردان شهید بودند نیز در نوع خود یک عمل قابل تقدیر و خداپسندانه است.

وی به قسمت دیگری از مستند «آبروی کوچه‌ها» اشاره کرد و افزود: شهید خدابنده‌لو که یکی از شهدای مدافع امنیت است، مربی تیراندازی بود. او برای خانواده‌هایی که نیازمند بودند چرخ خیاطی خریداری می‌کرد تا بدین وسیله بتوانند نیاز مالی خود را به واسطه کار خیاطی برطرف کنند و منبع درآمدی داشته باشند.

کارگردان مستند «آبروی کوچه‌ها» در پایان درباره فراهم شدن شرایط برای ساخت مستند «آبروی کوچه‌ها» خاطرنشان کرد: بنیاد شهید و امورایثارگران شهرستان‌های استان تهران، مساجد محله‌ها و همچنین بسیج محله‌ها کمک بسیاری کردند تا شهدای آن محله معرفی شود. نکته مهم‌تر اینکه هر جا سخن از شهید مطرح می‌شد، مردم برای اینکه ارادت خود را نسبت به این جانفشانان نشان دهند، حاضر به همکاری می‌شدند و به نوعی از شهیدان محله خود قدردانی می‌کردند. نکته دیگر اینکه پیدا کردن سوژه کار سختی بود و برای این مهم یک تیم سوژه‌یابی تشکیل دادیم. به هر حال امیدوارم که این مستند ادامه پیدا کند و بتواند به معرفی جایگاه و ارزش سایر شهدا که دیده نشدند، بپردازد.

منبع: میزان